Spurning:
Sæl Sólveig.
Ég er að velta fyrir mér ég hrýt svo mikið og er þreytt á morgnana þegar ég vakna. Er eitthvað sem ég get gert í málinu? Ég held að ég sé ekki með það sem kallast kæfisvefn því að ég finn ekki fyrir öndunarstoppi. Ef þú gætir verið svo væn að leiðbeina mér þá myndi ég þyggja ráð við hrotum.
Svar:
Sæl og takk fyrir fyrirspurnina.
Hrotur eru algengur og kvimleiður kvilli sem getur haft áhrif á svefn ekki einungis þess sem hrýtur, heldur einnig á svefn maka eða annarra sem sofa í heyrnarfæri. Talið er að um helmingur karla og fjórðungur kvenna eldri en 50 ára hrjóti. Þegar við sofnum slaknar á vefjum í munni og koki og þegar loft streymir framhjá þessum slöku vefjum veldur það titringi. Þegar slaknar á vefjunum geta þeir þrengt verulega að öndunarveginum. því þrengri sem loftvegurinn verður því meiri kraftur verður á loftinu, vefirnir titra meira og hroturnar verða hærri. Ýmsir þættir geta aukið þrengsli í öndunarfærum og er offita ein af algengari orsökum fyrir hrotum en einnig geta stórir háls- eða nefkirtlar, stór úfur, ofnæmi og langvarandi nefstíflur, gómur sem nær langt aftur í kok og skekkja á miðsnesi ásamt fleiru valdið auknum þrengslum í öndunarfærum. Með aldrinum slaknar á þessum vefjunum og er það ein af ástæðunum fyrir því að hrotur aukast með aldrinum.
Kæfisvefn er einnig algeng orsök fyrir hrotum, við kæfisvefn lokast öndunarvegurinn alveg í nokkrar sekúndur, þá fær líkaminn ekkert súrefni en koldíoxíð hleðst upp sem aftur vekur sjúklinginn og hann tekur andköf og hrýtur mikið. Sjúklingar verða ekki endilega varir við að vakna á nóttunni heldur er helsta einkenni kæfisvefns þreyta og dagsyfja eins og þú lýsir. Nú veit ég ekkert um aldur þinn, heilsufar eða hvort þú tekur einhver lyf en ég ráðlegg þér eindregið að hafa samband við þinn heimilislækni sem metur hvort um þrengsli í öndunarfærum eða kæfisvefn sé að ræða. Í þeim tilfellum sem grunur leikur á kæfisvefni er það fengið stafest með sérhæfðri rannsókn, s.k. svefnrannsókn. Ég veit ekki hvað þú hefur reynt en læt fylgja nokkrar almennar ráðleggingar sem vert er að prófa áður en þú leitar læknis.
1. Ef þú er yfir kjörþyngd er mikilvægt að þú reynir að léttast.
2. Reyndu að sofa á hliðinni, þegar við liggjum á bakinu rennur tungan aftur í kokið og lokar öndnunarveginum.
3. Hækkaðu undir höfðinu.
4. Ef þú ert stífluð í nefinu reyndu nefspray í nokkra daga, ef það hjálpar hafðu þá samband við heimilislækninn þinn og fáðu viðeigandi meðferð.
5. Forðastu róandi lyf, svefnlyf og áfengi, þau auka á slökun og auka á vandann.
Ég vona að þessar ráðleggingar komi þér að notum, gangi þér vel.
Kveðja,
Sólveig Magnúsdóttir, læknir