Æðakölkun

Með æðakölkun er átt við þrengingar á æðum vegna kólesteróls- og fitusöfnunar innan á æðaveggjum, sem með tímanum myndar kalklíkar skellur inni í æðunum.

Þetta veldur því að æðarnar bæði þrengjast, stífna og missa teygjanleika sinn.

Það hindrar blóðstreymi um æðarnar og eykur þannig álag á hjartað við að pumpa blóðinu áfram um líkamann.

Æðakölkun veldur mörgum alvarlegum sjúkdómum og er einn áhrifamesti þáttur í þróun hjarta og æðasjúkdóma.

Afleiðingar

Æðakölkun getur haft miklar og afdrifaríkar afleiðingar eins og til dæmis heilablóðfall með mögulegri lömun, kransæðaþrengsl eða kransæðastíflu.

Einkenni geta komið fram í fótum og fótleggjum sem verkir og jafnvel ólæknanleg sár vegna ónógs blóðflæðis.

Einnig getur skert kyngeta átt rætur í lélegu ástandi æða vegna kölkunar.

Þróun æðakölkunar og þar með hjarta- og æðasjúkdóma getur hafist snemma á lífsleiðinni, oft upp úr tvítugu og eykst með hækkandi aldri.

Ættarsaga getur haft mikið að segja um hvort og hversu hratt slíkir sjúkdómar þróast hjá hverjum og einum.

Þar fyrir utan eru helstu áhættuþættir hjarta- og æðasjúkdóma reykingar, offita, hátt kólesteról í blóði, streita og hreyfingarleysi.

Fyrirbygging og meðferð

Fyrirbygging og meðferð æðakölkunar byggist fyrst og fremst á lífsstílsbreytingum og lyfjameðferð.

Til læknisfræðilegra aðgerða teljast t.d. stíflulosun úr kransæðum við hjartaþræðingu og umfangsmiklar aðgerðir  eins og kransæðaaðgerðir.

Þá eru settar eru nýjar æðar í stað þeirra sem hafa stíflast.

Slíkar aðgerðir eru ekkert sem maður velur sér sem meðferðarform.

Yfirleitt eru þær neyðarúrræði í alvarlegum tilvikum, enda eru þær hættulegar og vandasamar í sjálfu sér og ekki notaðar nema aðrar leiðir duga ekki til.

Meðferð og fyrirbygging æðakölkunar með lyfjum beinist að því lækka kólesteról í blóði, en því miður eru ekki til lyf sem gefa æðunum teygjanleika sinn að nýju.

Lífsstílsbreytingar sem skipta hvað mestu máli fyrir heilbrigðar æðar eru eftirfarandi:

• Að hætta að reykja er það langmikilvægsta hjá þeim sem á annað borð reykja.
• Að auka hollustu í fæðuvali með því að borða meira af ávöxtum og grænmeti.
• Að minnka neyslu á óhollu feitmeti (harðri fitu og transfitu), s.s. skyndifæði, djúpsteiktur matur og sælgæti.
• Að auka reglulega hreyfingu – setja sér markmið með uppbyggilegri hreyfingu/líkamsrækt a.m.k. 30 mínútur í senn, flesta daga vikunnar.
• Að draga markvisst úr streituvöldum í lífi og starfi, stuðla að góðum svefni og hvíld og þar með að  auka andlegt jafnvægi og líðan.

Á endanum er það alltaf á eigin ábyrgð að þekkja okkar helstu áhættuþætti, vera vakandi fyrir einkennum, fylgja meðferðarfyrirmælum og stunda almenna hollustu í daglegu lífi.

Það er okkar eigið framlag að hjartanlegri vellíðan!