Mígreni er sérstök tegund höfuðverkja sem hrjáir allt að 6% karla og 18% kvenna einhvern tíma á lífsleiðinni. Höfuðverkurinn kemur í köstum og lýsir sér oft í þungum æðaslætti í öðrum helmingi heilans. Mígreni kemur fram hjá öllum aldurshópum og því fylgja oft ógleði og uppköst og óþol gegn skærri birtu og hljóðum. Sumir fá einnig foreinkenni sem eru stundum kölluð „ára“ og er oftast á formi sjóntruflana. Köstin geta staðið yfir 4-24 klukkustundir.
Ekki er ennþá vitað til fullnustu hvað það er sem veldur mígrenisköstum. Í svari sínu við spurningunni Hvað er mígreni? segir Magnús Jóhannesson eftirfarandi um orskakir mígrenis: Orsakir mígrenis eru ekki enn þekktar að fullu. Flest bendir þó til að um sé að ræða truflun á starfsemi slagæða sem liggja til heila og heilahimna. Við foreinkenni verður þrenging á þessum æðum en síðan mikil útvíkkun með auknu blóðrennsli og þá kemur verkurinn. Nýlegar rannsóknir hafa þó leitt í ljós að þetta er ekki alveg svona einfalt, heldur er einnig um að ræða truflun á taugastarfsemi. Augu manna hafa beinst að taugaboðefninu serótóníni (einnig nefnt 5-hýdroxýtrýptamín eða 5-HT) en sum þeirra lyfja sem gagnast best við mígrenikasti hafa svipuð áhrif í líkamanum og serótónín. Enn vantar þó mikið á að við skiljum þetta nógu vel.
Það eru ýmsir þættir sem geta stuðlað að mígreniskasti og eru þeir oft mjög einstaklingsbundnir. Algengt er þó að þreyta, áfengi, tíðablæðingar og hungur geti komið af stað köstum. Einnig er algengt að neysla ákveðinna fæðutegunda hafi áhrif og nefna mígrenissjúklingar þá helst súkkulaði, lakkrís, osta, rauðvín, skelfisk og hveiti.
Flestir þeir sem þjást af mígreni fá köst sjaldnar en einu sinni í mánuði. Með því að forðast þekkta áhrifavalda svo sem reykingar, áfengi, lítinn svefn og neyslu ákveðinna fæðutegunda geta mígrenissjúklingar dregið úr líkum þess að fá köst. Fyrir flesta sjúklinga er svo nóg að nota venjuleg verkjalyf sem innihalda acetýlsalisýlsýru, paracetamól eða íbúprófen þegar þeir fá mígrenisköst. Þá skiptir máli að taka þau nógu snemma og gott er að leggjast út af í myrkvuðu og hljóðu herbergi. Sumir einstaklingar eru þó það slæmir að venjulegar aðferðir duga ekki og er þá hægt að grípa til sérstakra mígrenilyfja sem innihalda ergotamín (til dæmis lyfið Cafergot) eða súmatriptan (lyfið Imigran).
Nánari upplýsingar um mígreni má meðal annars finna á Doktor.is, DeCode.is og hjá Íslensku mígrenissamtökunum.
Grein þessi birtist fyrst á Vísindavef HÍ
Höfundur greinar
Margrét Björk Sigurðardóttir, líffræðingur
Allar færslur höfundar