Baráttan við sófann

Töfraformúlan er til

Ef þér byðist „töfralyf” sem myndi stórlega auka líkurnar á lengra lífi og betri lífsgæðum og um leið draga úr líkum á hjartasjúkdómum, sykursýki og ristilkrabbameini um nær helming, drægi úr einkennum kvíða og depurðar og lækkaði blóðþrýsting svo eitthvað sé nefnt…myndir þú ekki kaupa það? Þessi blanda er til en tvær hindranir verða til þess að mörgum finnst regluleg hreyfing erfiður þröskuldur að klífa „tími og fyrirhöfn”. Margir bera fyrir sig tímaskorti þegar hreyfing berst í tal, „ég er alveg fullbókuð/aður“. Hvað með 30 mínútur daglega, áttu þær aflögu? Er það ekki? Þá spyrja eflaust margir, er það fyrirhafnarinnar virði að fara út og t.d. ganga, hlaupa eða hjóla þennan tíma? Svarið er einfalt, já það er þess virði. Og það besta er að það þarf ekkert að kosta þig nema átakið að koma þér af stað upp úr sófanum og út um dyrnar.

Gott að hafa í huga áður en lagt er af stað

Þegar fólk ætlar að hefja átak í hreyfingu eru algengustu mistökin ÓÞOLINMÆÐI, það er farið allt of harkalega af stað. Það á að nást sýnilegur árangur strax og helst í gær. Það eina sem fólk fær út úr þessu eru vonbrigði, aumur líkami og á endanum gefst það upp. Svona getur þetta gengið ítrekað aftur og aftur ef skynsemi og þolinmæði eru ekki höfð að leiðarljósi. Grundvallaratriði er að fara rólega af stað og auka álag smám saman eftir því sem geta eykst. Markmiðið á ekki að vera kröftugt átak heldur mun fremur að breyta smám saman um lífsstíl.

Byrjaðu á að meta ástandið og taktu fullt tillit til aldurs og líkamsástands eins og það er í dag. Leitaðu til læknis og fáðu álit og ráðleggingar hjá honum ef ástæða er til.

• Farðu rólega af stað og settu þér raunhæf, einföld markmið sem miklar líkur eru á að þú náir. Fyrsta markmið getur t.d. verið það að fara út að ganga í ÞESSARI viku, þrjá daga , 20 mínútur í senn.
• Ekki gefast upp þó svo að þú missir einhverja daga úr, öll skynsamleg hreyfing er betri en engin hreyfing.
• Það er gott að festa niður á blað fasta daga og tíma til hreyfingar. Þannig verður hún eðlilegur hluti af viðkomandi dögum.
• Ef þér finnst ekki þeim mun betra að vera ein/n með sjálfum þér reyndu þá að draga einhvern skemmtilegan og jákvæðan með þér, veitir gagnkvæmt aðhald og eykur á ánægjuna.
• Varastu að einblína um of á vigtina. Það eina sem hún segir til um er heildarþyngd þín (fita + vöðvar + annað s.s. bein). Það sem skiptir meira máli er hvernig líkaminn er samansettur og þá ekki síst hve stór hlutur fitu er.
• Njóttu þess að hreyfa þig! Ef þér líður illa á meðan hreyfingin varir ertu einfaldlega að fara of geyst og verður að draga úr álaginu. Lærðu að hlusta á líkamann og þekkja hann.
• Þú getur verið viss um það að með því að hreyfa þig og borða reglulega og skynsamlega, minnkar þú hlutfall fitu, eykur hlutfall vöðva og síðast en ekki síst verður þú orkumeiri og lífsglaðari.

Hreyfingarleysi er hættulegt

Það er vel þekkt orðið að þeir sem eru grannholda og í lélegu formi (unfit) eru líklegri til að deyja fyrr en þeir sem eru of feitir en hreyfa sig reglulega. Þó svo að offitan sé hættuleg þarf grannt kyrrsetufólk einnig að hugsa sinn gang og gera eitthvað í málinu. Það er ekki síður mikilvægt að auka hluta hreyfingar í daglega lífinu en að stunda reglulegar æfingar.

Hér koma nokkur ráð um hvernig er hægt að auka hlut hreyfingar í daglega lífinu:

• Vertu ávallt vakandi fyrir því að velja hreyfingu fram yfir hreyfingarleysi.
• Takmarkaðu bílnotkun eins og mögulegt er t.d. með því að ganga eða hjóla í staðinn. Kemstu hjá því að keyra í vinnuna?
• Ef þú notar strætó, farðu út t.d. 2 stoppistöðum fyrr en þú ætlaðir.
• Ef þú ert á bíl, leggðu honum góðan spöl í burtu frá áfangastað og njóttu þess að ganga það sem eftir er leiðarinnar.
• Notaðu stigann í stað lyftu eða rúllustiga.
• Varaðu þig á sófanum. Þeir sem hreyfa sig reglulega hvílast betur og eru orkumeiri en þeir sem henda sér beint upp í sófa. Líkamleg þreyta hjálpar til við að losa um andlega þreytu eftir amstur dagsins.
• Ef þú átt börn, mundu að þú ert afar mikilvæg fyrirmynd sem hefur mikil áhrif á hversu mikið þau hreyfa sig.
• Takmarkaðu frítíma sem varið er í kyrrsetu s.s. við tölvu- og sjónvarpsskjá (bæði hjá þér og börnunum) og stundaðu reglulega hreyfingu s.s. göngu, skíði eða hjólreiðar. Það er ekki verra ef þú nærð að fá aðra fjölskyldumeðlimi með, tilvalið tækifæri til að eiga gæðastund með fjölskyldunni.

Fjárfestu í heilsunni, hreyfðu þig!

Rannsóknir hafa leitt í ljós að Íslendingar eru að fitna og offita og hreyfingarleysi eru vaxandi vandamál hjá þjóðinni.  Þekking fólks á úrlausnum og aðstæður til hreyfingar ættu ekki að vera hamlandi þáttur hér á Íslandi eins og í mörgum öðrum löndum. Vandamálið væri að fá hegðunina fram, að fá kyrrsetufólkið til að rísa upp úr sófanum og hreyfa sig. Það er því mikilvægt að standa saman, ná slagkrafti í hvatninguna, auka hlut hreyfingar í daglegu lífi og koma sem flestum af stað í reglulega hreyfingu.

Fjárfesting í heilsunni með reglulegri hreyfingu og heilbrigðu líferni er sú skynsamlegasta sem þú getur gert og það besta er…hún þarf ekki að kosta krónu. Flestir eru svo lánsamir að hafa aðgang að tveimur læknum allan sólarhringinn, vinstri fótlegg og hægri fótlegg, notum þá!

Greinin var uppfærð 3.apríl 2019 af Guðrúnu Gyðu Hauksdóttur, hjúkrunarfræðingi