Botnlangabólga

Hvað er botnlangi?

Botnlangi er um það bil 7 cm löng tota úr eitilríkum vef. Hann tengist inn í botnristilinn (cecum) sem er fyrsti hluti digurgirnis.

Hvað er botnlangabólga?

Innan á slímhúðaryfirborði botnlangans sitja m.a. frumur sem framleiða slím. Við eðlilegar aðstæður fer slímið inn í botnristilinn. Þegar hindrun verður á flæðinu eykst þrýstingurinn innan í botnlangatotunni vegna uppsöfnunar á slími. Að lokum verður þrýstingurinn það mikill að hann hindrar eðlilegt blóðflæði (þrýstir saman æðum) til botnlangans og það myndast drep í vefnum. Við þær aðstæður ná bakteríur fótfestu og valda bólgu í öllum vefjalögum botnlangans.

Botnlangabólga er algengasta orsök skurðaðgerða meðal vestrænna þjóða. Enda er botnlangabólga talin vera menningarsjúkdómur þar sem hún er óalgeng meðal íbúa þjóða sem búa við kröpp kjör.

Allir geta fengið botnlangabólgu en hún er sjaldgæfari hjá börnum yngri en 2 ára og eldra fólki. Sjúkdómurinn er algengastur milli 20-30 ára og er algengari meðal karla.

Hver er orsök botnlangabólgu?

Orsökin er ekki alltaf ljós en yfirleitt er um að ræða einhvers konar hindrun á rennsli frá botnlanganum, t.d. af völdum saursparða, stækkaðs eitilvefs eða æxlis. Saurspörð eru algengasta orsökin.

Hver eru einkennin?

Einkennin geta verið margvísleg en yfirleitt er ferillinn nokkuð hefðbundinn.

Byrjar yfirleitt með kviðverk í eða ofan við nafla.

Á nokkrum klukkustundum flytur verkurinn sig niður og til hægri í kviðarholinu. Hann magnast upp og er sérstaklega slæmur við hreyfingu.

Margir finna fyrir ógleði og kasta jafnvel upp. Sumir fá niðurgang.

Líkamshitinn er yfirleitt í kringum 38° gráður en þriðji hver einstaklingur er hitalaus.

Ungabörn og eldra fólk hafa mjög oft óhefðbundin einkenni sem geta tafið fyrir greiningu sjúkdómsins og það getur leitt til slæmra fylgikvilla.

Hvernig greinir læknirinn sjúkdóminn?

Sjúkrasagan er vandlega yfirfarin með tilliti til eðli kviðverkjanna og annarra einkenna. Almenn lífsmörk eru metin (blóðþrýstingur, púls og hiti) og gerð er almenn líkamsskoðun þar sem áherslan er á kviðskoðun, og er stundum reynt að þreifa með fingri í endaþarmi eftir eymslum í botnlanga, til frekari staðfestingar á greiningunni. Einnig er tekið blóðsýni og í sumum tilfellum gerð ómun af kvið þar sem hugsanlega má greina botnlangabólgu.

Það er ekki til sú rannsókn sem úrskurðar með vissu hvort um botnlangabólgu sé að ræða eða ekki. Þess vegna er sjúkrasagan ásamt líkamsskoðun mjög mikilvæg. Þetta skýrir hvers vegna margir sem fara í uppskurð reynast hafa heilbrigðan botnlanga.

Hver er meðferðin?

Bráð innlögn á sjúkrahús.

Viðkomandi er látinn vera fastandi og gefinn vökvi í æð. Í svæfingu er botnlanginn fjarlægður annaðhvort með speglunartækni (gerð 3 lítil göt á kviðvegginn) eða með hefðbundinni skurðaðgerð þar sem gerður er lítill skurður hægra megin rétt neðan við nafla.

Ef allt gengur vel í aðgerðinni er útskrift eftir u.þ.b. 3 daga. Það er beðið eftir því að þarmarnir taki til starfa aftur (loft gangi niður) og sjúklingurinn sé næsta hitalaus.

Hverjir geta verið fylgikvillar botnlangabólgu?

Nálægt því fimmti hver sjúklingur reynist vera með sprunginn botnlanga og því fylgir lífhimnubólga, ýmist staðbundin eða útbreidd. Meðferðin er sýklalyfjagjöf í nokkra daga.

Skurðsárið getur sýkst.

Greinin var uppfærð 25.janúar 2016