Frjókorn og frjókornaofnæmi

Undir frjókornaofnæmi flokkast ofnæmi fyrir grasi, birki eða súrum (frjókorn af gróðri), og er þetta eitt algengasta ofnæmið sem kemur fram í nefi og augum.  Helsta tímabil frjókornaofnæmis á Íslandi er sumartíminn eða frá Júní og út Ágúst, en þessi tími getur þó verið breytilegur og ofnæmistímabilið byrjað fyrr og/eða varað lengur. Frjókornaofnæmi er ekki hættulegt en getur aftur á móti valdið þeim sem þjáist af því miklum ama, þá sérstaklega yfir hásumarið.

Greining
í flestum tilfellum er einfalt að greina frjókornaofnæmi. Annaðhvort er það gert með húðprófi þar sem ofnæmisvaldandi efni er sett á húð og efninu ýtt inn í húðina með lítilli nál. Eins er hægt að láta fólk anda að sér ofnæmsivaldandi efnum og mæla viðbrögðin með lungnaprófi.
Niðurstöður koma fljótt fram og í framhaldi getur læknir veitt ráðgjöf um meðferð.

Einkenni:

• Kláði í augum
• Rauð, bólgin augu
• Stöðugt rennsli úr augum
• Hnerrar
• Kláði í nefi
• Stöðugt nefrennsli
• Slíflað nef
• Þrútin slímhúð í nefi
• Astmaeinkenni, hósti, mæði

Hvað er hægt að gera ?

Takmarka umgang við frjó :

• Takmarka gróður í nánasta umhverfi
• Fara í sturtu og skipta um föt eftir útiveru
• Hafa glugga og dyr lokaða yfir mesta ofnæmistímabilið
• Ekki hafa plöntur innandyra sem valda ofnæmi
• Ekki þurrka þvott utandyra
• Ekki láta barnavagna eða annað þessháttar standa úti í lengri tíma og safna á sig frjókornum
• Fá aðra til að td. Slá og raka upp gras fyrir þig
• Forðast mat sem er hár í histamínum (high histamin foods)

Önnur húsráð :

• Saltvatns nefsprey eða Neti Pot til að skola út frjókornunum (1-2x á dag)
• Bera feit krem undir nef og við nasir til að grípa frjókorn og draga þannig úr áhrifum

Lyfjameðferðir :

• Andhistamin-lyf
  Eitt þeirra efna sem líkaminn myndar í ofnæmisviðbragði er histamín. Histamín er það efni sem veldur kláða í augum og nefi og með því að taka andhistamín-lyf má draga úr eða stöðva þau einkenni. Hægt er að fá andhistamín í töfluformi og sem augn- og nefdropa.
  Hægt er að fá einhverjar tegundir andhistamína í lausasölu án lyfseðils en þó er mælt með því að ráðfæra sig við lækni varðandi lyfjagjafir.
• Fyrirbyggjandi lyfjameðferð
  Þarf alltaf að vera unnin í samráði við lækni en snýr að því að koma í veg fyrir miklar bólgur í nefslímhúð. Í flestum tilfellum er um að ræða bólgueyðandi nefsprey eða ofnæmis-hindrandi lyf.
• Stíflulosandi neflyf
  Lyf sem draga saman háræðar í nefslímhúð og losa þannig um stíflur, eru mjög áhrifarík en má einungis nota í stuttan tíma í senn (7-10 daga). Undir þessi lyf flokkast t.d. Nexól, Nezeril, Otrivin o.fl. Þessi lyf er hægt að fá án lyfseðils en telji fólk sig þurfa að nota þau í lengri tíma en upp er gefið skal alltaf ráðfæra sig við lækni.

Greinar sem stuðst var við :

Heimasíða astma og ofnæmissamtakanna
https://www.ao.is/index.php/ofnaemi/frjokornaofnaemi

Heilsugaeslan.is
https://www.heilsugaeslan.is/um-hh/frettasafn/stok-frett/2020/04/30/Nokkur-rad-vid-frjoofnaemi/

Doktor.is