Gildi hreyfingar

Er hreyfing nauðsynleg?

Það er umdeilanlegt. Það fer eftir því hvaða skilning maður leggur í orðið. Hreyfing getur verið allt frá því að hjóla eða ganga í vinnuna og hlaupa upp tröppurnar fremur en taka lyftuna til þess að stunda skipulagðar flokkaíþróttir.
Eitt er óumdeilanlegt: Hreyfing er okkur nauðsynleg til þess að lifa góðu lífi!

Í hvað nota ég vöðvana?

Við notum vöðva til þess að halda okkur uppréttum, til að hreyfa okkur og til að anda. Ekki má gleyma því að hjartað er líka vöðvi.

Langvarandi rúmlega veldur því að mikill vöðvamassi tapast. Raunar byrja vöðvarnir að rýrna strax á fyrstu sólarhringunum.

Hreyfingarleysi þýðir með öðrum orðum að vöðvastyrkur okkar minnkar, þolið minnkar, beinmassinn gisnar, liðbrjósk og liðbönd veikjast. Það eina sem ekki breytist verulega er matarlyst okkar og því er hætt við að fita safnist fyrir.

Á ég þá að fara að stunda maraþonhlaup eða þjálfa í líkamsræktarstöð?

Sumir ættu kannski að gera það. Öðrum nægir að fara í góða gönguferð daglega eða annan hvern dag.

Nokkur atriði hafa áhrif á það hvaða form þjálfunar verður fyrir valinu:

• Hvert er markmið mitt með að hreyfa mig?
• Hvernig er ég á mig komin/n líkamlega?
• Hvað er ég gamall/gömul?
• Hversu mikið þoli ég?

Síðan er hægt að byrja af skynsemi.

Það kann að vera markmiðið hjá sumum að geta hlaupið maraþonhlaup, en hjá öðrum ef til vill aðeins að komast út í búð fótgangandi án þess að verða kúguppgefin/n á eftir.

Hreyfing getur komið í veg fyrir ýmiss konar kvilla sem tengjast öldrun og það er aldrei of seint að byrja. Sjá einnig líkamsrækt aldraðra.

Hvers vegna á ég að hreyfa mig?

Í raun setur aldurinn okkur engin mörk hvað varðar árangur af líkamsrækt. Hreyfing í litlum mæli hefur meira að segja fyrirbyggjandi áhrif á hjartasjúkdóma, hættu á blóðtappa og hækkaðan blóðþrýsting og eykur liðleika í vöðvum og liðamótum. Takmörkuð hreyfing bætir einnig ónæmiskerfið, en líkamsrækt í óhófi virðist hins vegar veikja ónæmiskerfið.

Þessu til viðbótar bætir regluleg hreyfing skapið og þeir sem stunda líkamsræktina ásamt öðrum geta hugsanlega bætt félagslega stöðu sína.

Mér finnst leiðinlegt að hreyfa mig og ég hef ekki tíma til þess. Hvað á ég að gera?

Allir verða þreyttir á líkamsræktinni stöku sinnum.

Maður er kannski þreyttur eða illa upplagður, en þá er ráðið að tæla sjálfan sig samt af stað. Manni getur liðið miklu betur á eftir. En þeir sem stunda reglulega hreyfingu ættu líka að láta það eftir sér að taka sér frí. Vera má að líkaminn sé að gefa merki um að hann þarfnist þess. Þeir sem stunda líkamsrækt af nokkru kappi verða nefnilega að slaka á öðru hverju til þess að líkaminn geti jafnað sig og byggt upp nýja orku.

Ef einhverjum þykir alltaf erfitt að fara í ræktina getur hugsast að hann hafi ekki valið réttu tegundina af líkamsrækt eða leggi jafnvel of hart að sér. Einnig er hugsanlegt að viðkomandi liði betur ef hann hefði félagsskap.

Þeir tímar koma í lífi allra að líkamsrækt og hreyfing verður að víkja fyrir vinnu og barnauppeldi. Foreldrar ættu að skiptast á um að gefa hvort öðru frí einu sinni til tvisvar í viku … … til þess að fara út að hlaupa eða hjóla í hálftíma, þótt ekki sé annað … … eða taka börnin með, annaðhvort í barnastólum aftan á hjólunum eða sitjandi í kerru, og fara í langa síðdegisferð.

Notaðu líkamann daglega:

• Þú gætir ef til vill hjólað í vinnuna
• Hlauptu upp stiga í stað þess að taka lyftuna
• Notaðu gamaldags sláttuvél í stað vélknúinnar
• Gerðu leikfimiæfingar á stofugólfinu meðan þú horfir á fréttirnar í sjónvarpinu

Þér eru engin takmörk sett – nema þá að þig skorti ímyndunarafl!

Vitanlega er best að stunda líkamsrækt lengi í hvert skipti, en þó er betra að taka þjálfunina með mörgum „smápásum“ en að sleppa henni alveg.

Á ég að hreyfa mig meira til að grennast?

Já og nei. Ef þú vilt grennast getur hreyfingin aldrei gert þér annað en gott.

Orkubrennslan eykst, bæði meðan á þjálfun stendur og á eftir. En þú léttist takmarkað af hreyfingunni einni saman. Það er nauðsynlegt að breyta mataræðinu til þess að léttast að ráði. Ef maður hreyfir sig jafnframt er hægt að auka þyngdartapið enn meir án þess að vöðvamassinn rýrni.

Hversu mikið á ég að hreyfa mig?

Mörg rök hníga að því að hreyfing sé nauðsynleg. Sumir kjósa að leggja stund á keppnisíþróttir, þar sem sífellt er reynt að bæta árangurinn. Fyrir þá skiptir ef til vill mestu máli að líkaminn fái hvíld nógu oft.

En fyrir okkur hin snýst þetta um að draga sem mest úr hættu á sjúkdómum í bráð og lengd, auk þess að njóta þeirrar líkamlegu og andlegu vellíðunar sem hreyfingin veitir okkur.

Hversu mikið við hreyfum okkur og hvernig, er undir hverjum og einum komið.

25 ára manneskja á kannski erfitt með að skilja að daglegar athafnir, eins og að klæða sig og taka til, geti reynt svo mikið á krafta þess sem er sjötugur að hann hafi ekki orku til neins annars.

Það er með öðrum orðum ekki hægt að ætla þessum tveim manneskjum sams konar þjálfun.

Við getum líka snúið þessu við og sagt að vel þjálfuð sjötug manneskja getur verið sterkari en sú 25 ára sem stundar enga hreyfingu, þó að fólk á áttræðisaldri geti aldrei náð upp jafnmiklu þoli (mælikvarði: súrefnisupptaka miðað við líkamsþyngd) og þeir sem eru 25 ára.

Þess vegna er mælt með að sá 25 ára stundi hæfilega erfiða þjálfun þrisvar í viku en sá sjötugi byrji á stuttum gönguferðum og léttum leikfimiæfingum.

Í báðum tilvikum ætti þjálfunin að skila merkjanlegum árangri og vera til gagns og gleði.

Hreyfingin má aldrei verða að leiðinlegri kvöð!

Ef mann langar ekki til annars, má alltaf fara í langa gönguferð, a.m.k. hálftíma nokkrum sinnum í viku til þess að njóta umhverfisins og fjölbreytileika árstíðanna.

Hreyfing og áreynsla upp að vissu marki er okkur nauðsyn til þess að við virkum í önn og amstri dagsins.

Grein þessi birtist fyrst árið 2015 en var  var yfirfarin og uppfærð af Guðrúnu Gyðu Hauksdóttur, hjúkrunarfræðingi